H Εποχική κατάθλιψη

H Εποχική κατάθλιψη (Seasonable Affective Disorder) ή SAD δεν είναι μια διαφορετική κατάσταση από τη συνηθισμένη καταθλιπτική διαταραχή. Παρουσιάζει την ίδια ακριβώς συμπτωματολογία μόνο που παρατηρείται σ΄ένα άτομο εποχικά, ακολουθώντας τον κύκλο των εποχών. Συνήθως συμβαίνει στην έναρξη του φθινόπωρου μέχρι τις αρχές της άνοιξης, κορυφώνεται τον Ιανουάριο- Φεβρουάριο αλλά και την περίοδο των Χριστουγέννων, δηλαδή σε μια περίοδο του έτους που δεν υπάρχει αρκετό ηλιακό φως, τα χρώματα γύρω είναι μουντά, η διάρκεια της μέρας είναι μικρότερη και τα αισθήματα μοναξιάς γίνονται εντονότερα.
Η εποχική κατάθλιψη δείχνει ακόμα μια φορά την αδυναμία προσαρμογής στις συνθήκες, όπως είναι το κλίμα, το φως, ο βροχερός καιρός και « χτυπά» περισσότερο τις γυναίκες.
Η εποχική κατάθλιψη είχε παρατηρηθεί από παλιά και δεν είναι τυχαίο ότι βόρειοι λαοί προτιμούν να κάνουν τις διακοπές τους σε ήπια κλιματολογικά μέρη της Μεσογείου όταν έχουν χειμώνα στις χώρες τους ή κάνουν φωτοθεραπεία,( λάμπες λευκού φωτισμού) η οποία δίνει πολύ καλά αποτελέσματα Αλλά κι εμείς, στην Ελλάδα, γοητευόμαστε από την ιδέα να περάσουμε την χειμερινή περίοδο σε μια χώρα που έχει καλοκαίρι.
Η εποχική κατάθλιψη διακρίνεται από την κατάθλιψη εξαιτίας κάποιου επαναλαμβανόμενου προσωπικού γεγονότος. Π.χ, κάποιο άτομο περνά κατάθλιψη κάθε χειμώνα που μένει άνεργος, επειδή η εργασία του είναι εποχιακή.
Σύμφωνα με τις ψυχοδυναμικές θεωρίες οι αιτίες κάθε μορφής κατάθλιψης είναι η «απώλεια» και το «πένθος» στα πρώιμα στάδια της ζωής του ατόμου, που, αργότερα, στην ενήλικη ζωή του βιώνει και ταυτίζεται με κάθε άλλη απώλεια, χωρίς να έχει την δύναμη να την επεξεργασθεί και να την ξεπεράσει. Για την εποχική κατάθλιψη η εξήγηση αυτή δεν είναι επαρκής.

Η βιολογική εξήγηση συνδέει την κατάθλιψη με φτωχά επίπεδα σεροτονίνης, ουσία που παράγει ο εγκέφαλος. Εχει παρατηρηθεί ότι η σεροτονίνη είναι περισσότερη σε περιόδους ηλιοφάνειας.Πιθανά υπεύθυνη, επίσης, θεωρείται και η ορμόνη μελατονίνη, αυξημένη στη διάρκεια του καλοκαιριού. Η εποχική κατάθλιψη « χτυπά» 4-6% του πληθυσμού και ο αριθμός των γυναικών είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερος. Πολλές φορές, υπάρχει συνοσηρότητα με άλλη διαταραχή και, αν και πολλά νέα άτομα υποφέρουν, η εποχική κατάθλιψη δεν παρατηρείται σε άτομα κάτω των 20 χρόνων.

Στα άτομα με εποχική αλλά και γενικότερη κατάθλιψη παρατηρείται:
Αλλαγές στον ύπνο, συνήθως υπερυπνία
Αλλαγές στην πρόσληψη τροφής, ανορεξία ή βουλιμία
Μειωμένη φυσική αντοχή με ιδιαίτερη έμφαση στα χέρια και τα πόδια που βαραίνουν ανεξήγητα.
Αισθήματα απελπισίας και λύπης καθώς και αυτοκτονικές σκέψεις
Έντονη αμφιθυμία και ευερεθιστικότητα στις σχέσεις τους με τους άλλους
Εχθρικά συναισθήματα και αυξημένη ευαλωτότητα στην κοινωνική κριτική και τα σχόλια του περιβάλλοντος
Αδυναμία συγκέντρωσης, προσοχή και σκέψης όπως και απώλεια κάθε ενδιαφέροντος

Πολλές φορές παρατηρούνται οι έντονες ενοχές της κατάθλιψης για κάθε ατέλεια ή λάθος. Οι συνήθεις εκφράσεις των καταθλιπτικών « δεν με θέλουν, τους απογοητεύω, δεν έχω τίποτα το καλό επάνω μου, δεν αξίζω», που δείχνουν αυτοαπόρριψη και ενοχή ,συνέπεια των αρνητικών συναισθημάτων για τον ίδιο τον εαυτό τους, παρατηρούνται και σε όσους πάσχουν από εποχική κατάθλιψη.
Η κακή αυτοεκτίμηση, τα αισθήματα ανεπάρκειας και αναξιότητας, ο θυμός και η απογοήτευση για τον εαυτό τους εκτείνεται και στο περιβάλλον τους, πιστεύοντας ότι κανείς και τίποτε δεν μπορεί να τους βοηθήσει.
Ουσιαστικά, όπως όλοι οι καταθλιπτικοί, δεν έχουν κίνητρο προσαρμογής και αλλαγής και τείνουν να υπερβάλλουν στην περιγραφή της κατάστασης και των σχέσεων γύρω τους.

Η αντιμετώπιση της εποχικής κατάθλιψης δεν είναι διαφορετική από τους υπόλοιπους τύπους της διαταραχής. Επιπλέον , η φωτοθεραπεία φαίνεται να έχει πολύ καλά αποτελέσματα, όπως δείχνει η εφαρμογή της στις βόρειες χώρες.

Οι ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις βοηθούν στην αλλαγή και στην ενδυνάμωση του ατόμου να πιστέψει στον εαυτό του.

Η φαρμακευτική αγωγή, επίσης, σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες και ανάλογα με την περίπτωση, βοηθά στην απαλλαγή από τα συμπτώματα.
Αυτό, όμως, που έχει μεγάλη σημασία είναι η προσπάθεια και η δράση του ίδιου του ασθενή. Η συνειδητοποίηση ότι όλα αυτά τα συμπτώματα προέρχονται από την εποχική κατάθλιψη θα τον βοηθήσουν να αντιδράσει, οργανώνοντας δραστηριότητες, που θα αυξήσουν τα επίπεδα ενέργειας, θα του απασχολήσουν την σκέψη και θα του αλλάξουν τη διάθεση.

Η γυμναστική, το περπάτημα και κάθε είδους σπορ, οι εκδρομές στην φύση, η μουσική θα του αλλάξουν την διάθεση και την οπτική της ζωής.

Αν και η τάση της κατάθλιψης είναι η απομόνωση, χρειάζεται προσπάθεια για επικοινωνία με το περιβάλλον, με φίλους και παρέες, επειδή η μοναξιά εντείνει τα συμπτώματα και την αίσθηση δυστυχίας.